De uitoefening van aandelenopties: gevolgen en impact

Door de uitoefening van aandelenopties of inschrijvingsrechten verwerft de key medewerker aandelen in de vennootschap. Aandelenopties geven immers het recht om tegen een bepaalde prijs een bepaald aantal bestaande aandelen aan te kopen. Inschrijvingsrechten geven het recht om in te schrijven op een bepaald aantal nieuw uit te geven aandelen. [1] De uitoefening van een aandelenoptie of inschrijvingsrecht houdt dus in dat de key medewerker (mede)aandeelhouder wordt en de met de aandelen gepaard gaande vermogens- en lidmaatschapsrechten verkrijgt. De key medewerker kan dan in principe onder meer zijn stemrecht uitoefenen op de algemene vergadering van de vennootschap en heeft recht op dividenden.

Goede afspraken maken goede medewerkers

Bijgevolg verliezen de bestaande aandeelhouders in bepaalde mate controle over de vennootschap wanneer een key medewerker (mede)aandeelhouder wordt. Ook de winst moeten zij vanaf dan delen met de key medewerker. Daarom is het voor bestaande aandeelhouders veelal wenselijk om de zeggenschaps- en vermogensrechten die de key medewerker zal verkrijgen duidelijk af te lijnen en te omschrijven. Werken met soorten aandelen en/of met een aandeelhoudersovereenkomst kan daartoe soelaas bieden.

Beperkte rechten

Zo kan men voorzien dat de aandelen die toekomen aan de key medewerkers, zullen behoren tot een soort waarvoor bepaalde beperkte rechten zijn voorzien. Aan deze soort kunnen bijvoorbeeld minder (of geen) stemrechten worden toegewezen, zonder aan de economische rechten te raken. Men zou ook de economische rechten van de key medewerker kunnen beperken, door bijvoorbeeld de aandelensoort achter te stellen bij dividenduitkeringen.

De aandeelhoudersovereenkomst

Via een aandeelhoudersovereenkomst - samen met de statuten - kunnen de rechten en plichten van (nieuwe) aandeelhouders omschreven worden, zonder specifiek met soorten aandelen te moeten werken (bijvoorbeeld rechten die afhankelijk zijn van een bepaalde participatiedrempel of nominatief voorzien zijn). Deze overeenkomst kan op maat en (in grote mate) naar de wensen van de aandeelhouders worden opgesteld.

De rechten en plichten verbonden aan de te verwerven aandelen zullen veelal worden opgenomen in het aandelenoptieplan en/of de individuele optieovereenkomst met de key medewerkers op het ogenblik waarop de aandelenopties of inschrijvingsrechten hen worden aangeboden, zodat zij reeds bij aanvaarding kennis hebben van deze rechten en plichten.

Behoud van controle

Een andere manier voor bestaande aandeelhouders om de controle over de vennootschap te behouden nadat key medewerkers hun aandelenopties of inschrijvingsrechten hebben uitgeoefend, is het opzetten van een controlevehikel, zoals een maatschap of een stichting administratiekantoor. De key medewerkers worden dan via het aandelenoptieplan of de aandeelhoudersovereenkomst verplicht om hun aandelen en bijhorende rechten en plichten in te brengen in de maatschap (in ruil voor aandelen van die maatschap) of te certificeren via een stichting administratiekantoor (in ruil voor certificaten), waardoor wordt vermeden dat de key medewerkers rechtstreeks in het kapitaal (of het vermogen) van de vennootschap participeren.

Doordat het controlevehikel optreedt als tussenpersoon en de rechten en plichten als aandeelhouder uitoefent in de vennootschap, wordt een onrechtstreekse band gecreëerd tussen de key medewerker en de vennootschap: het controlevehikel wordt immers juridische eigenaar van de aandelen en kan dan het stemrecht uitoefenen op de algemene vergadering, terwijl de economische rechten verbonden aan de aandelen, zoals toekomstige uitkeringen (vb. dividenden) en meerwaarde bij verkoop, wel nog steeds aan de key medewerker kunnen toekomen, weze via het controlevehikel en haar bestuursorgaan als tussenpersoon.

Wat bij vertrek? Wat zijn de ‘Leaver Conditions’?

In het aandelen(optie)plan en/of de aandeelhoudersovereenkomst moet tot slot rekening worden gehouden met het scenario waarin de samenwerking tussen de vennootschap en een key medewerker eindigt (‘Leaver Event’). In dergelijke situatie kan worden voorzien dat de vennootschap (of een aandeelhouder) in bepaalde Leaver Events de aandelen van de key medewerker kan terugkopen tegen bepaalde voorwaarden (aankoop/call optie), en omgekeerd dat de key medewerker aandelen kan verkopen aan de vennootschap (of een aandeelhouder) (verkoop/put optie). Daarbij wordt veelal een onderscheid gemaakt tussen een good leaver en een bad leaver, waarbij een good leaver gebruikelijk een betere prijs voor zijn aandelen krijgt.

[1] Voor meer informatie omtrent het verschil tussen aandelenopties en inschrijvingsrechten verwijzen we naar het artikel “Van medewerker naar medeaandeelhouder via opties of inschrijvingsrechten” dat eerder verscheen in deze reeks over aandelen(optie)plannen.